මා හට අසන්නට ලැබුනේ මේ විදිහටයි. ඒ දිනවල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටියේ සැවැත් නුවර ජේතවන නම් වූ අනේපිඬු සිටුහු ගේ ආරාමයෙහිය. එදා පඤ්චකංග නම් වඩුදෙටුතුමා එක්තරා පුරුෂයෙකු ඇමතුවා. “එම්බා පුරුෂය, ඔබ එන්න. ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේ වෙත යන්න. ගිහින් මගේ වචනයෙන් ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේගේ පා සිරසින් වඳින්න. ‘ස්වාමීනී, පඤ්චකංග වඩුදෙටුතුමා ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේගේ පා යුග හිසින් වඳියි’ කියල කියන්න. ඒ වගේම මෙහෙමත් කියන්න. ‘ස්වාමීනී, ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේ පඤ්චකංග වඩුදෙටුතුමාගේ හෙට දින දානය පිණිස තමන් වහන්සේ සහිතව සතර නමක් වඩින සේක්වා! ස්වාමීනී, පඤ්චකංග වඩුදෙටුතුමා බොහෝ කටයුතු ඇති, බොහෝ රාජකාරි ඇති, කළ යුතු දෑ බොහෝ ඇති කෙනෙක් හෙයින්, ස්වාමීනී, ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේ එම නිසා ඉතා වේලාසනින් වඩින සේක්වා!’ කියලා.
“එසේ ය, ස්වාමීනී” කියල ඒ පුරුෂයා පඤ්චකංග වඩුදෙටුතුමාට පිළිතුරු දී ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේ වෙත පැමිණියා. පැමිණ ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් හට වන්දනා කොට එකත්පස්ව වාඩිවුනා. එකත්පස්ව හුන් ඒ පුරුෂයා ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් හට මෙය පැවසුවා. “ස්වාමීනී, පඤ්චකංග වඩුදෙටුතුමා ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේ ගේ පා යුග හිසින් වඳියි. ඒ වගේම මෙහෙමත් කියයි. ‘ස්වාමීනී, ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේ පඤ්චකංග වඩුදෙටුතුමාගේ හෙට දින දානය පිණිස තමන් වහන්සේ සහිතව සතර නමක් වඩින සේක්වා! ස්වාමීනී, පඤ්චකංග වඩුදෙටුතුමා බොහෝ කටයුතු ඇති, බොහෝ රාජකාරි ඇති, කළ යුතු දෑ බොහෝ ඇති කෙනෙක් හෙයින් ස්වාමීනී, ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේ එම නිසා ඉතා වේලාසනින් වඩින සේක්වා!’ කියලා. එතකොට ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේ නිශ්ශබ්දව වැඩසිටීමෙන් එම ඇරයුම පිළිගත්තා.
ඉතින් ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේ ඒ රාත්‍රිය ඇවෑමෙන් පෙරවරුවෙහි සිවුරු හැඳ පොරවා ගෙන පාත්‍රයද ගෙන, පඤ්චකංග වඩුදෙටුතුමාගේ නිවස වෙත පැමිණියා. පැමිණ පණවන ලද අසුනෙහි වැඩසිටියා. එතකොට පඤ්චකංග වඩුදෙටුතුමා ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේට ප්‍රණීත වූ වළඳන අනුභව කරන දැයින් ඉතා හොඳින් ඇප උපස්ථාන කළා. ඉක්බිති පඤ්චකංග වඩුදෙටු තුමා වළඳා නිමවූ, පාත්‍රයෙන් ඉවතට ගත් අත් ඇති ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේ වෙත පැමිණ, එක්තරා කුඩා ආසනයක් ගෙන එකත්පස්ව වාඩිවුනා. එකත්පස්ව හුන් පඤ්චකංග වඩුදෙටුතුමා ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් හට මෙය පැවසුවා.
“ස්වාමීනී, ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා මා වෙත වැඩම කොට මෙහෙමයි කිව්වේ. ‘පින්වත් ගෘහපතිය, අප්පමාණ චේතෝ විමුක්තිය වඩන්න’ කියලා. ඇතැම් ස්ථවිරයන් වහන්සේලා මෙහෙම කිව්වා. ‘පින්වත් ගෘහපතිය, මහග්ගත චේතෝ විමුක්තිය වඩන්න’ කියලා. ස්වාමීනී, යම් මේ අප්පමාණ චේතෝ විමුක්තියක් ඇද්ද, යම් මහග්ගත චේතෝවිමුක්තියක් ඇද්ද, මේ ධර්මයන් අර්ථ වශයෙන් වෙනස්ද? ඒ වගේම ප්‍රකාශ කිරීම් වශයෙනුත් වෙනස්ද? එහෙමත් නැත්නම්, ප්‍රකාශ කිරීම් වශයෙන් පමණක් වෙනස් වූ එකම අර්ථයකින් යුක්ත දෙයක්ද?”
“එසේ වී නම් පින්වත් ගෘහපතිය, මෙහිලා ඔබටම මෙය වැටහේවා! එතකොට ඔබට මෙයින් මධ්‍යස්ථව තේරුම් ගන්නට පුළුවන් වේවි.”
“ස්වාමීනී, මට නම් මෙහෙමයි සිතෙන්නේ. යම් මේ අප්පමාණ චේතෝ විමුක්තියක් ඇද්ද, යම් මහග්ගත චේතෝවිමුක්තියක් ඇද්ද, මේ ධර්මයන් අර්ථ වශයෙන් එකයි. කියන ක්‍රමයේ විතරයි වෙනස තියෙන්නේ.”
“පින්වත් ගෘහපතිය, යම් මේ අප්පමාණ චේතෝවිමුක්තියක් ඇද්ද, යම් මහග්ගත චේතෝවිමුක්තියක් ඇද්ද, මේ ධර්මයන් අර්ථයන්ගෙනුත් වෙනස් වෙන, කියන ක්‍රමයෙනුත් වෙනස් වෙන විදිහක් තියෙනවා. පින්වත් ගෘහපතිය, යම් මේ අප්පමාණ චේතෝ විමුක්තියක් ඇද්ද, යම් මහග්ගත චේතෝ විමුක්තියක් ඇද්ද, මේ ධර්මයන් අර්ථ වශයෙනුත් වෙනස්, කියන ක්‍රමයෙනුත් වෙනස් බව මේ ආකාරයෙන් දැනගත යුතුයි.
පින්වත් ගෘහපතිය, අප්පමාණ චේතෝවිමුක්තිය කියන්නේ කුමක්ද? පින්වත් ගෘහපතිය, මෙහිලා භික්ෂුව මෛත්‍රී සහගත සිතින් එක් දිශාවක් පතුරුවා වාසය කරනවා. ඒ වගේම දෙවෙනි දිශාවටත්, තුන්වෙනි දිශාවටත්, සතරවෙනි දිශාවටත් පතුරුවා වාසය කරනවා. ඒ වගේම උඩ, යට, හරස් අත ආදී සෑම තැනම, සෑම අයුරින්ම පැතිරෙන විදිහට සියලු සතුන් ඇති ලෝකයේ විපුල වූ, මහද්ගත වූත්, අප්‍රමාණ වූ සිතින්, වෛර, තරහ නැතුව මෛත්‍රී සහගත චිත්තය පතුරුවා වාසය කරනවා. කරුණා සහගත සිතින් ….(පෙ)…. මුදිතා සහගත සිතින් ….(පෙ)…. උපේක්ෂා සහගත සිතින් එක් දිශාවක් පතුරුවා වාසය කරනවා. ඒ වගේම දෙවෙනි දිශාවටත්, ….(පෙ)…. වාසය කරනවා. පින්වත් ගෘහපතිය, මෙයට තමයි අප්පමාණ චේතෝවිමුක්තිය කියල කියන්නේ.
පින්වත් ගෘහපතිය, මහග්ගත චේතෝවිමුක්තිය කියල කියන්නේ කුමක්ද? පින්වත් ගෘහපතිය, මෙහිලා භික්ෂුව, එක් රුක් මුලක පැතුරුන ප්‍රදේශය යම්තාක්ද, ඒ තාක් බිම මහග්ගත යැයි නිශ්චය කොට පතුරුවා ගෙන වාසය කරනවා. පින්වත් ගෘහපතිය, මහග්ගත චේතෝවිමුක්තිය කියන්නේ මෙයටයි.
ඒ වගේම පින්වත් ගෘහපතිය, මෙහිලා භික්ෂුව රුක් සෙවන දෙකක්, තුනක් හෝ පමණ තැන යම්තාක්ද, ඒ තාක් බිම මහග්ගත යැයි නිශ්චය කොට පතුරුවා ගෙන වාසය කරනවා. පින්වත් ගෘහපතිය, මහග්ගත චේතෝවිමුක්තිය කියන්නේ මෙයටයි.
ඒ වගේම පින්වත් ගෘහපතිය, මෙහිලා භික්ෂුව එක් ගම් කෙතක් පමණ තැන යම්තාක්ද, ඒ තාක් බිම මහග්ගත යැයි නිශ්චය කොට පතුරුවා ගෙන වාසය කරනවා. පින්වත් ගෘහපතිය, මෙයටත් මහග්ගත චේතෝවිමුක්තිය කියා කියනවා.
ඒ වගේම පින්වත් ගෘහපතිය, මෙහිලා භික්ෂුව ගම් කෙත් දෙකක් හෝ තුනක් හෝ පමණ තැන යම්තාක්ද, ඒ තාක් බිම මහග්ගත යැයි නිශ්චය කොට පතුරුවා ගෙන වාසය කරනවා. පින්වත් ගෘහපතිය, මෙයටත් මහග්ගත චේතෝවිමුක්තිය කියා කියනවා.
ඒ වගේ ම පින්වත් ගෘහපතිය, මෙහිලා භික්ෂුව එක් මහා රාජ්‍යයක් පමණ තැන යම්තාක්ද, ඒ තාක් බිම මහග්ගත යැයි නිශ්චය කොට පතුරුවා ගෙන වාසය කරනවා. පින්වත් ගෘහපතිය, මෙයටත් මහග්ගත චේතෝවිමුක්තිය කියා කියනවා.
ඒ වගේම පින්වත් ගෘහපතිය, මෙහිලා භික්ෂුව මහා රාජ්‍ය දෙකක්, තුනක් පමණ තැන යම්තාක්ද, ඒ තාක් බිම මහග්ගත යැයි නිශ්චය කොට පතුරුවා ගෙන වාසය කරනවා. පින්වත් ගෘහපතිය, මෙයටත් මහග්ගත චේතෝවිමුක්තිය කියා කියනවා.
ඒ වගේම පින්වත් ගෘහපතිය, මෙහිලා භික්ෂුව සාගරය සීමා කොට ගත් පෘථුවිය යම්තාක්ද, ඒ තාක් බිම මහග්ගත යැයි නිශ්චය කොට පතුරුවා ගෙන වාසය කරනවා. පින්වත් ගෘහපතිය, මෙයටත් මහග්ගත චේතෝවිමුක්තිය කියා කියනවා.
පින්වත් ගෘහපතිය, මේ ධර්මයන් ගේ අර්ථ වශයෙන් ඇති වෙනස්කමත්, ප්‍රකාශ කිරීම්වල ඇති වෙනස්කමත් තේරුම් ගත යුත්තේ ඔය ක්‍රමයටයි.
පින්වත් ගෘහපතිය, භව උත්පත්ති සතරක් තියෙනවා. කවර සතරක්ද යත්; පින්වත් ගෘහපතිය, මෙහිලා ඇතැම් කෙනෙක් ස්වල්ප වූ ආලෝකයක් පතුරා, නිශ්චය කොට වාසය කරනවා. එතකොට ඔහු කය බිඳී මරණින් මතු පරිත්තාභ දෙවියන්ගේ ලෝකයෙහි උපදිනවා. මෙහිලා ඇතැම් කෙනෙක් අප්‍රමාණ වූ ආලෝකයක් පතුරා, නිශ්චය කොට වාසය කරනවා. එතකොට ඔහු කය බිඳී මරණින් මතු අප්පමාණාභ දෙවියන්ගේ ලෝකයෙහි උපදිනවා. මෙහිලා ඇතැම් කෙනෙක් කිලිටි වූ ආලෝකයක් පතුරා, නිශ්චය කොට වාසය කරනවා. එතකොට ඔහු කය බිඳී මරණින් මතු සංකිලිට්ඨාභ දෙවියන්ගේ ලෝකයෙහි උපදිනවා. මෙහිලා ඇතැම් කෙනෙක් පිරිසිදු වූ ආලෝකයක් පතුරා, නිශ්චය කොට වාසය කරනවා. එතකොට ඔහු කය බිඳී මරණින් මතු පරිසුද්ධාභ දෙවියන්ගේ ලෝකයෙහි උපදිනවා. පින්වත් ගෘහපතිය, මේ තමයි භව උත්පත්ති සතර.
පින්වත් ගෘහපතිය, ඒ දෙවිවරු එක්රැස්වෙන යම් කලක් ඇද්ද, එබඳු කාලයක් තියෙනවා. එතකොට ඒ රැස් වූ දෙවිවරුන් ගේ පැහැයේ වෙනස්කම පේනවා. හැබැයි ආලෝකයේ වෙනස්කම පේන්නේ නෑ. පින්වත් ගෘහපතිය, ඒක මේ වගේ දෙයක්. පුරුෂයෙක් බොහෝ තෙල් පහන් එක ගෙයක් ඇතුළට ගෙනියනවා. ඒ තනි ගෙය ඇතුළට ගෙනිච්ච තෙල් පහන්වල ඇති ගිනිසිළුවල වෙනස්කම පේනවා. නමුත් ආලෝකයේ වෙනස්කමක් පේන්නෙ නෑ. අන්න ඒ විදිහටම පින්වත් ගෘහපතිය, යම් කලෙක දෙවියෝ ඒකරාශී වෙනවාද, එබඳු කාලයක් තියෙනවා. එතකොට ඒ එක්රැස් වූ දෙවියන්ගේ පැහැයේ වෙනස්කම නම් පේනවා. හැබැයි ආලෝකයේ වෙනස්කම පේන්නේ නෑ.
පින්වත් ගෘහපතිය, යම්කලක ඒ දෙවිවරුන් එතනින් නික්ම යෑමක් ඇද්ද, එබඳු කාලයක් තියෙනවා. එතකොට ඒ රැස්වීමෙන් නික්ම යන දෙවියන් ගේ පැහැයේ වෙනස්කම ත් පේනවා. ආලෝකයේ වෙනස්කමත් පේනවා. පින්වත් ගෘහපතිය, ඒක මේ වගේ දෙයක්. පුරුෂයෙක් ඒ බොහෝ තෙල් පහන් අර ගෙදරින් බැහැරට ගෙන යනවාද, එසේ බැහැරට ගෙනියන්නා වූ ඒ තෙල් පහන්වල ගිනිසිළුවල වෙනස්කමත් පේනවා. ආලෝකයේ වෙනස්කමත් පේනවා. ඒ වගේ තමයි පින්වත් ගෘහපතිය, යම්කලක ඒ දෙවිවරුන් එතනින් නික්ම යෑමක් ඇද්ද, එබඳු කාලයක් තියෙනවා. එතකොට ඒ රැස්වීමෙන් නික්ම යන දෙවියන්ගේ පැහැයේ වෙනස්කමත් පේනවා. ආලෝකයේ වෙනස්කමත් පේනවා.
පින්වත් ගෘහපතිය, ඒ දෙවිවරුන්ට මෙහෙම හිතෙන්නේ නෑ. ‘අපට තිබෙන මේ තැන් නිත්‍යයයි කියල හෝ ස්ථිරයි කියල හෝ ශාස්වතයි’ කියල හෝ හිතන්නේ නෑ. නමුත් යම් යම් තැනක ඒ දෙවිවරු අධිගෘහිතව ඉන්නවාද, ඒ ඒ තැන ඔවුන් සතුටින් ඉන්නවා. ගෘහපතිය ඒක මේ වගේ දෙයක්. කදක හෝ බඳුනක හෝ යමක් දමාගෙන රැගෙන යද්දී ඒ සමඟම මැස්සොත් යනවා. ඒ මැස්සන්ට අපගේ මේ ස්ථානය නිත්‍යයයි, ස්ථිරයි, ශාස්වතයි කියල හිතෙන්නේ නෑ. නමුත් යම් යම් තැනක මේ මැස්සන් වහලා ඉන්නවාද, ඒ ඉන්න තැනම යි ඔවුන් සතුටින් ඉන්නේ. පින්වත් ගෘහපතිය, දෙවිවරුත් ඒ විදිහම තමයි. ඒ ඒ ඉන්න තැන් ගැන අපගේ මේ තැන් නිත්‍යයයි, ස්ථිරයි, ශාස්වතයි කියල හිතන්නේ නෑ. නමුත් යම් යම් තැනක දෙවිවරු අධිගෘහිතව ඉන්නවාද, ඒ ඒ තැන ඔවුන් සතුටින් ඉන්නවා.”
මෙසේ පැවසූ විට ආයුෂ්මත් සභිය කච්චානයන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන්ට මෙහෙම කිව්වා. “ස්වාමීනී, අනුරුද්ධයන් වහන්ස, ඉතා මැනැවි. නමුත් මේ පිළිබඳව තවදුරටත් ඇසිය යුතු එක්තරා කාරණයක් තියෙනවා. ස්වාමීනී, යම් ඒ ආලෝකයට සම්බන්ධ දෙවිවරු ඇද්ද, ඒ සියලු දෙවිවරු පරිත්තාභ දෙවිවරුද? එහෙම නැත්නම් අප්පමාණාභ වූ යම්කිසි දෙවිවරුත් ඉන්නවාද?”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, අර භව උත්පත්ති පිළිබඳව පැවසූ කාරණයට අනුව මෙහි ඇතැම් දෙවිවරු පරිත්තාභයි. ඒ වගේ ම අප්පමාණාභ වූ ඇතැම් දෙවිවරුත් ඉන්නවා.”
“ස්වාමීනී, අනුරුද්ධයන් වහන්ස, එකම දේව නිකායක ඉපදිලා ඉන්න ඒ දෙවිවරුන් අතුරින් ඇතැම් දෙවිවරුන් පරිත්තාභ හෙවත් ස්වල්ප ආලෝක ඇති දෙවිවරු වෙන්නටත්, ඇතැම් දෙවිවරු අප්පමාණාභ හෙවත් අප්‍රමාණ අලෝකයෙන් යුතු දෙවිවරු වෙන්නටත් හේතුව කුමක්ද? කාරණය කුමක්ද?”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, ඒ කාරණය මං ඔබෙන්ම අසන්නම්. ඔබ කැමති ආකාරයකට පිළිතුරු දෙන්න. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, යම් භික්ෂුවක් එක් රුක් සෙවනක පමණ භූමිය මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, ඒ වගේම යම් භික්ෂුවක් රුක් සෙවන දෙක තුනක් පමණ භූමිය මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, මේ චිත්ත භාවනා දෙකෙන් වඩාත් මහද්ගත වන්නේ කවර චිත්ත භාවනාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, යම් භික්ෂුවක් රුක් සෙවන දෙක තුනක් පමණ භූමිය මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, මේ චිත්ත භාවනාව තමයි ඔය භාවනා දෙකෙන් වඩාත් මහද්ගත වන්නේ.”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, මේ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? යම් භික්ෂුවක් රුක් සෙවන දෙක තුනක් පමණ භූමිය මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, යම් භික්ෂුවක් එක් ගම් කෙතක පමණ තැන මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, මේ චිත්ත භාවනා දෙකෙන් වඩාත් මහද්ගත වන්නේ කවර චිත්ත භාවනාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, යම් භික්ෂුවක් එක් ගම් කෙතක පමණ තැන මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද මේ චිත්ත භාවනාව තමයි ඔය භාවනා දෙකෙන් වඩාත් මහද්ගත වන්නේ.”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, මේ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? යම් භික්ෂුවක් එක් ගම් කෙතක පමණ තැන මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, යම් භික්ෂුවක් ගම් කෙත් දෙක තුනක් පමණ භූමිය මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, මේ චිත්ත භාවනා දෙකෙන් වඩාත් මහද්ගත වන්නේ කවර චිත්ත භාවනාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, යම් භික්ෂුවක් ගම් කෙත් දෙක තුනක පමණ තැන මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, මේ චිත්ත භාවනාව තමයි ඔය භාවනා දෙකෙන් වඩාත් මහද්ගත වන්නේ.”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, මේ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? යම් භික්ෂුවක් ගම් කෙත් දෙක තුනක පමණ තැන මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, යම් භික්ෂුවක් එක් මහා රාජ්‍යයක් පමණ භූමිය මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, මේ චිත්ත භාවනා දෙකෙන් වඩාත් මහද්ගත වන්නේ කවර චිත්ත භාවනාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, යම් භික්ෂුවක් එක් මහා රාජ්‍යයක් පමණ තැන මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, මේ චිත්ත භාවනාව තමයි ඔය භාවනා දෙකෙන් වඩාත් මහද්ගත වන්නේ.”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, මේ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? යම් භික්ෂුවක් එක් මහා රාජ්‍යයක් පමණ තැන මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, යම් භික්ෂුවක් මහා රාජ්‍යය දෙක තුනක් පමණ භූමිය මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, මේ චිත්ත භාවනා දෙකෙන් වඩාත් මහද්ගත වන්නේ කවර චිත්ත භාවනාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, යම් භික්ෂුවක් මහා රාජ්‍යය දෙක තුනක් පමණ තැන මහද්ගතයැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, මේ චිත්ත භාවනාව තමයි ඔය භාවනා දෙකෙන් වඩාත් මහද්ගත වන්නේ.”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, මේ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? යම් භික්ෂුවක් මහා රාජ්‍යය දෙක තුනක් පමණ තැන මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, යම් භික්ෂුවක් සාගරය සීමා කොට ඇති මහ පොළොව පමණ භූමිය මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, මේ චිත්ත භාවනා දෙකෙන් වඩාත් මහද්ගත වන්නේ කවර චිත්ත භාවනාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, යම් භික්ෂුවක් සාගරය සීමා කොට ඇති මහ පොළොව පමණ භූමිය මහද්ගත යැයි අරමුණු කොට මෙත් සිත පතුරුවා වාසය කරයිද, මේ චිත්ත භාවනාව තමයි ඔය භාවනා දෙකෙන් වඩාත් මහද්ගත වන්නේ.”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, එකම දිව්‍ය නිකායක උපන් ඔය දෙවිවරුන් අතරෙහි ඇතැම් දෙවි කෙනෙක් පරිත්තාභ වෙන්නටත්, ඇතැම් දෙවි කෙනෙක් අප්පමාණාභ වෙන්නටත් හේතුව මෙයයි. කාරණය මෙයයි.”
“ස්වාමීනී, අනුරුද්ධයන් වහන්ස, ඉතා මැනැවි. ඒ වගේම ඔය කාරණය පිළිබඳව තවදුරටත් ඇසිය යුතු දෙයක් නම් තියෙනවා. ස්වාමීනී, ඔය ආලෝක දෙවිවරුන් යම් පමණ ඇද්ද, ඒ සියලු දෙවිවරුන් කිලිටි සහිත එළිය තියෙන අයද, එහෙම නැත්නම් පිරිසිදු එළිය තියෙන දෙවිවරුත් ඉන්නවාද?”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, අර භව උත්පත්ති පිළිබඳව පැවසූ කාරණයට අනුව මෙහි ඇතැම් දෙවිවරු සංකිලිට්ඨාභයි. ඒ වගේම පරිසුද්ධාභ වූ ඇතැම් දෙවිවරුත් ඉන්නවා.”
“ස්වාමීනී, අනුරුද්ධයන් වහන්ස, එක ම දේව නිකායක ඉපදිලා ඉන්න ඒ දෙවිවරුන් අතුරින් ඇතැම් දෙවිවරුන් සංකිලිට්ඨාභ දෙවිවරු වෙන්නටත්, ඇතැම් දෙවිවරු පරිසුද්ධාභ දෙවිවරු වෙන්නටත් හේතුව කුමක් ද? කාරණය කුමක්ද?”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, ඔබට උපමාවක් කියා දෙන්නම්. උපමාවෙනුත් මෙහිලා ඇතැම් බුද්ධිමත් පුරුෂයින් කියන කාරණාවේ අර්ථය අවබෝධ කරනවා නෙව. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, ඒක මේ වගේ දෙයක්. දැල්වෙමින් තිබෙන තෙල් පහනක තෙලුත් අපිරිසිදු නම්, වැටිත් අපිරිසිදු නම්, ඒ තෙලුත් අපිරිසිදු නිසා, වැටිත් අපිරිසිදු නිසා අඳුරු වූ ගතියකින් තමයි දිලෙන්නේ. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන ඔය විදිහම තමයි මෙහිලා ඇතැම් භික්ෂුවක් සංකිලිට්ඨාභ වශයෙන් අරමුණු කරගෙන, බැසගෙන මෙත් පතුරුවා වාසය කරනවා. ඔහුගේ කායික වශයෙන් ඇති පීඩා සංසිඳිලත් නෑ. ථීනමිද්ධය සම්පූර්ණයෙන්ම නැතිවෙලත් නෑ. සිතේ විසිරීමත්, කුකුසත් සම්පූර්ණයෙන්ම බැහැර වෙලත් නෑ. ඉතින් ඔහු කායික පීඩා සංසිඳී නැති නිසාත්, ථීනමිද්ධය නැති වී නැති නිසාත්, විසිරීමයි කුකුසයි දුරු නොවූ නිසාත්, තරමක අඳුරු ගතියකින් තමයි දිලෙන්නේ. ඔහු කය බිඳී මරණින් මතු සංකිලිට්ඨාභ දෙවියන් අතර ගිහින් උපදිනවා.
ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, මේ වගේ දේකුත් තියෙනවා. දැල්වෙමින් තිබෙන පහනක තෙලුත් පිරිසිදු නම්, වැටිත් පිරිසිදු නම්, ඒ තෙලුත් පිරිසිදු නිසා, වැටිත් පිරිසිදු නිසා, අඳුරු ගතියක් නැතුවයි දිලෙන්නේ. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, අන්න ඒ වගේ තමයි මෙහිලා ඇතැම් භික්ෂුවක් පරිසුද්ධාභ වශයෙන් අරමුණු කරගෙන, බැසගෙන මෙත් පතුරුවා වාසය කරනවා. ඔහුගේ කායික වශයෙන් ඇති පීඩා සංසිඳිලා තියෙන්නේ. ථීනමිද්ධය සම්පූර්ණයෙන්ම නැතිවෙලා තියෙන්නේ. සිතේ විසිරීමත්, කුකුසත් සම්පූර්ණයෙන්ම බැහැර වෙලා තියෙන්නේ. ඉතින් ඔහු කායික පීඩා සංසිඳිලා තියෙන නිසාත්, ථීනමිද්ධය නැති නිසාත්, විසිරීමයි කුකුසයි දුරු වී ඇති නිසාත්, අඳුරු ගතියකින් තොරවයි දිලෙන්නේ. ඔහු කය බිඳී මරණින් මතු පරිසුද්ධාභ දෙවියන් අතර ගිහින් උපදිනවා.
ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, එකම දිව්‍ය නිකායක උපන් ඔය දෙවිවරුන් අතරෙහි ඇතැම් දෙවි කෙනෙක් සංකිලිට්ඨාභ වෙන්නටත්, ඇතැම් දෙවි කෙනෙක් පරිසුද්ධාභ වෙන්නටත් හේතුව මෙයයි. කාරණය මෙයයි.”
මෙසේ වදාළ විට ආයුෂ්මත් සභිය කච්චානයන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේට මෙය කිව්වා. “ස්වාමීනී, අනුරුද්ධයන් වහන්ස, මැනැවි. ස්වාමීනී, අනුරුද්ධයන් වහන්සේ මෙහෙම කියන්නේ නැහැ නෙව. ‘මේ විදිහටයි මං මෙය ඇසුවේ’ කියල හෝ ‘මෙහෙමත් වෙන්නට පුළුවනි’ ආදී වශයෙන් කියන්නෙ නැහැ නෙව.
ස්වාමීනී, අනුරුද්ධයන් වහන්සේ, ඒ දෙවිවරු මේ විදිහටත් ඉන්නවා. ඒ දෙවිවරු මේ විදිහටත් බබලනවාය කියලයි කියන්නේ. ඉතින් ස්වාමීනී, මට මෙහෙම සිතෙනවා. ඒකාන්තයෙන්ම ආයුෂ්මත් අනුරුද්ධයන් වහන්සේ ඔය දෙවිවරුන් සමඟ එකට වාසය කරලා තියෙන්න ඕන. කතා බහ කරලා තියෙන්නට ඕන. සාකච්ඡා කරලා තියෙන්නට ඕන කියලා.”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, ඒකාන්තයෙන්ම ඔබ කාරණය ඉස්මතු කරලම යි වචනය කතා කළේ. මං දැන් එහෙනම් ඔබට කියන්නම්. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් කච්චාන, මං බොහෝ කාලයක් මුළුල්ලෙහි ඔය දෙවිවරුන් සමඟ වාසය කරලා තියෙනවා. කතා බහ කරලා තියෙනවා. සාකච්ඡා කරලා තියෙනවා.”
මෙසේ වදාළ විට ආයුෂ්මත් සභිය කච්චානයන් වහන්සේ පඤ්චකංග වඩුදෙටුතුමාට මෙසේ කීවා. “පින්වත් ගෘහපතිය, ඔබට ලාභයක්ම යි. පින්වත් ගෘහපතිය, ඔබට යහපත් ලාභයක්ම යි. යම් හෙයකින් ඔබත් ඒ සැක සහිත දෙය අත්හැරියාද, ඒ වගේම අපිත් මේ ධර්ම ක්‍රමය අසන්නට අවස්ථාවක් ලබාගත්තා නෙව.”
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
අනුරුද්ධ තෙරුන් වදාළ දෙසුම නිමා විය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/mn3_3-3-7/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M