මා හට අසන්නට ලැබුනේ මේ විදිහටයි. ඒ දිනවල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටියේ සැවැත් නුවර ජේතවනය නම් වූ අනේපිඬු සිටුතුමා විසින් කරවන ලද ආරාමයේ. එදා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ “පින්වත් මහණෙනි” කියා භික්ෂුසංඝයා අමතා වදාළා. “පින්වතුන් වහන්ස” කියා ඒ භික්ෂූන් ද භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරු දුන්නා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළා.
“පින්වත් මහණෙනි, ඔබට කෙලෙස් නැති ස්වභාවය පිළිබඳ වූ විග්‍රහයක් දේශනා කරන්නම්. එය සවන් යොමා අසන්න. මනාකොට නුවණින් මෙනෙහි කරන්න. මා කියාදෙන්නම්.”
“එසේය, ස්වාමීනී” කියල ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරු දුන්නා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළා.
“ලාමක වූ, ග්‍රාම්‍ය වූ, පෘථග්ජනයන්ට අයත් වූ, අනාර්ය වූ, අයහපත පිණිස පවතින, කාම සුඛයෙහි නොයෙදිය යුතුයි. දුක් වූ, අනාර්ය වූ, අයහපත පිණිස පවතින, තමාව පීඩාවට පත්කරගැනීමේ තපස් ක්‍රමවල නොයෙදිය යුතුයි.
පින්වත් මහණෙනි, ඒ මේ අන්ත දෙකට නොපැමිණි තථාගතයන් වහන්සේ විසින් අවබෝධ කරන ලද්දේ මධ්‍යමප්‍රතිපදාවයි. එය වනාහී දහම් ඇස ලබා දෙයි. නුවණ උදාකරයි. සංසිඳීම ඇතිකරයි. විශේෂ ඤාණය ඇතිකරයි. අවබෝධය ඇතිකරයි. නිවන පිණිස පවතියි.
ඒ වගේම හුවාදැක්වීම ගැනත් දැනගත යුතුයි. හෙළාදැකීම ගැනත් දැනගත යුතුයි. හුවාදැක්වීම ගැනත් දැනගෙන, හෙළාදැකීම ගැනත් දැනගෙන හුවා නොදැක්ක යුතුයි. හෙළා නොදැක්ක යුතුයි. ධර්මය විතරක් දෙසිය යුතුයි.
ඒ වගේම සැප විනිශ්චය දැනගත යුතුයි. සැප විනිශ්චය දැනගෙන ආධ්‍යාත්ම සැපයෙහි යෙදිය යුතුයි.
ඒ වගේම රහසේ කියන කියුම් නොකිව යුතුයි. ඉදිරියෙහි කියන පහත් දේ නොකිව යුතුයි.
ඒ වගේම හෙමින් කිව යුතුයි. වේගයෙන් නොකිව යුතුයි.
ඒ වගේම ජනපදයන් හි ඇති වචන පිළිබඳ විග්‍රහය තුළ නොබැසගත යුතුයි. පොදු ව්‍යවහාරය ඉක්මවා නොයා යුතුයි. නිකෙලෙස් බව පිළිබඳ විස්තර විභාගයේදී කෙරෙන මූලික මාතෘකාව මෙයයි.’
‘ලාමක වූ, ග්‍රාම්‍ය වූ, පෘථග්ජනයන්ට අයත් වූ, අනාර්ය වූ, අයහපත පිණිස පවතින, කාම සුඛයෙහි නොයෙදිය යුතුයි. දුක් වූ, අනාර්ය වූ, අයහපත පිණිස පවතින, තමාව පීඩාවට පත්කරගැනීමේ තපස් ක්‍රමවල නොයෙදිය යුතුයි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළාද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ කුමන කරුණක් සඳහාද? ලාමක වූ, ග්‍රාම්‍ය වූ, පෘථග්ජනයන්ට අයත් වූ, අනාර්ය වූ, අයහපත පිණිස පවතින කාමයට බැඳුණු සැපයෙන් යුක්ත වූ යමෙක් ඒ සතුටෙහි යෙදී ඉන්නවාද, මෙම ස්වභාවය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක්.
ලාමක වූ, ග්‍රාම්‍ය වූ, පෘථග්ජනයන්ට අයත් වූ, අනාර්ය වූ, අයහපත පිණිස පවතින කාමයට බැඳුණු සැපයෙන් යුක්ත වූ යමෙක් ඒ සතුටෙහි නොයෙදී ඉන්නවාද, මෙම ස්වභාවය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිතයි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක්.
දුක් වූ, අනාර්ය වූ, අයහපත පිණිස පවතින අත්තකිලමථානුයෝගයෙහි යමෙක් යෙදී ඉන්නවාද, මෙම ස්වභාවය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක්.
දුක් වූ, අනාර්ය වූ, අයහපත පිණිස පවතින අත්තකිලමථානුයෝගයෙහි යමෙක් නොයෙදී ඉන්නවාද, මෙම ස්වභාවය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිතයි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක්.
‘ලාමක වූ, ග්‍රාම්‍ය වූ, පෘථග්ජනයන්ට අයත් වූ, අනාර්ය වූ, අයහපත පිණිස පවතින, කාම සුඛයෙහි නොයෙදිය යුතුයි. දුක් වූ, අනාර්ය වූ, අයහපත පිණිස පවතින, තමාව පීඩාවට පත්කරගැනීමේ තපස් ක්‍රමවල නොයෙදිය යුතුයි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළාද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ මෙන්න මේ තේරුම ඇතුවයි.
‘පින්වත් මහණෙනි, ඒ මේ අන්ත දෙකට නොපැමිණි තථාගතයන් වහන්සේ විසින් අවබෝධ කරන ලද්දේ මධ්‍යම ප්‍රතිපදාවයි. එය වනාහී දහම් ඇස ලබා දෙයි. නුවණ උදාකරයි. සංසිඳීම ඇතිකරයි. විශේෂ ඤාණය ඇතිකරයි. අවබෝධය ඇතිකරයි. නිවන පිණිස පවතියි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළාද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ කුමන කරුණක් සඳහාද?
ඒ මේ ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයම යි. එනම්; සම්මා දිට්ඨි, සම්මා සංකල්ප, සම්මා වාචා, සම්මා කම්මන්ත, සම්මා ආජීව, සම්මා වායාම, සම්මා සති, සම්මා සමාධි යන මෙයයි. ‘පින්වත් මහණෙනි, ඒ මේ අන්ත දෙකට නොපැමිණි තථාගතයන් වහන්සේ විසින් අවබෝධ කරන ලද්දේ මධ්‍යම ප්‍රතිපදාවයි. එය වනාහී දහම් ඇස ලබා දෙයි. නුවණ උදාකරයි. සංසිඳීම ඇතිකරයි. විශේෂ ඤාණය ඇතිකරයි. අවබෝධය ඇතිකරයි. නිවන පිණිස පවතියි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළා ද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ ඔය තේරුම ඇතුවයි.
‘ඒ වගේම හුවාදැක්වීම ගැනත් දැනගත යුතුයි. හෙළාදැකීම ගැනත් දැනගත යුතුයි. හුවාදැක්වීම ගැනත් දැනගෙන, හෙළාදැකීම ගැනත් දැනගෙන හුවා නොදැක්විය යුතුයි. හෙළා නොදැක්ක යුතුයි. ධර්මය විතරක් දෙසිය යුතුයි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළාද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ කුමන කරුණක් සඳහාද?
පින්වත් මහණෙනි, හුවාදක්වන්නේ කොහොමද? හෙළාදකින්නේ කොහොමද? ධර්ම දේශනාව නොවන්නේ කොහොමද?
හීන වූ, ග්‍රාම්‍ය වූ, පෘථග්ජනයන්ට අයත් වූ, අනාර්ය වූ, අනර්ථ සහිත වූ, යම් කාමයකට ඇලී සැප විඳින උදවිය ඒ සොම්නසේ යෙදී සිටිනවාද, ඒ සියලු දෙනාම දුක් සහිතවයි ඉන්නේ. පීඩා සහිතවයි ඉන්නේ. කරදර සහිතවයි ඉන්නේ. දැවිලි සහිතවයි ඉන්නේ. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවෙන් යුක්තයි කියලා ඔය විදිහට කිව්වොත් ඒ තුළින් කෙනෙකුව හෙලාදැක්කා වෙනවා.
හීන වූ, ග්‍රාම්‍ය වූ, පෘථග්ජනයන්ට අයත් වූ, අනාර්ය වූ, අනර්ථ සහිත වූ, යම් කාමයකට ඇලී සැප විඳින උදවිය ඒ සොම්නසේ නොයෙදී සිටිනවාද, ඒ සියලු දෙනාම දුක් රහිතවයි ඉන්නේ. පීඩා රහිතවයි ඉන්නේ. කරදර රහිතවයි ඉන්නේ. දැවිලි රහිතවයි ඉන්නේ. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවෙන් යුක්තයි කියලා ඔය විදිහට කිව්වොත් ඒ තුළින් කෙනෙකුව හුවාදැක්කුවා වෙනවා.
යමෙක් දුක් වූ, අනාර්ය වූ, අනර්ථ සහිත වූ, අත්තකිලමථානුයෝගයෙහි යෙදෙනවාද, ඒ හැමෝම දුක් සහිතවයි ඉන්නේ. පීඩා සහිතවයි ඉන්නේ. කරදර සහිතවයි ඉන්නේ. දැවිලි සහිතවයි ඉන්නේ. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවෙන් යුක්තයි කියලා මෙහෙම කියනවා නම් කෙනෙකුව හෙලාදැක්කා වෙනවා.
යමෙක් දුක් වූ, අනාර්ය වූ, අනර්ථ සහිත වූ, අත්තකිලමථානුයෝගයෙහි නොයෙදෙනවාද, ඒ හැමෝම දුක් රහිතවයි ඉන්නේ. පීඩා රහිතවයි ඉන්නේ. කරදර රහිතවයි ඉන්නේ. දැවිලි රහිතවයි ඉන්නේ. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවෙන් යුක්තයි කියලා මෙහෙම කියනවා නම් කෙනෙකුව හුවාදැක්කුවා වෙනවා.
යම් කෙනෙකුට භව සංයෝජන ප්‍රහාණය වෙලා නැද්ද, ඒ සියලු දෙනාම දුක් සහිතවයි ඉන්නේ. පීඩා සහිතවයි ඉන්නේ. කරදර සහිතවයි ඉන්නේ. දැවිලි සහිතවයි ඉන්නේ. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවෙන් යුක්තයි කියලා ඔය විදිහට කිව්වොත් ඒ තුළින් කෙනෙකුව හෙලාදැක්කා වෙනවා.
යම් කෙනෙකුට භව සංයෝජන ප්‍රහාණය වෙලාද තියෙන්නේ, ඒ සියලු දෙනාම දුක් රහිතවයි ඉන්නේ. පීඩා රහිතවයි ඉන්නේ. කරදර රහිතවයි ඉන්නේ. දැවිලි රහිතවයි ඉන්නේ. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවෙන් යුක්තයි කියලා ඔය විදිහට කිව්වොත් ඒ තුළින් කෙනෙකුව හුවාදැක්කුවා වෙනවා.
පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහට තමයි හුවාදක්වන්නෙත්, හෙළාදකින්නෙත්, ධර්ම දේශනාව නොවන්නෙත්.
පින්වත් මහණෙනි, හුවානොදක්වන්නෙත්, හෙළානොදකින්නෙත් ධර්ම දේශනාව වන්නෙත් කොහොමද?
හීන වූ, ග්‍රාම්‍ය වූ, පෘථග්ජනයන්ට අයත් වූ, අනාර්ය වූ, අනර්ථ සහිත වූ, යම් කාමයකට ඇලී සැප විඳින උදවිය ඒ සොම්නසේ යෙදී සිටිනවාද, ඒ සියලු දෙනාම දුක් සහිතවයි ඉන්නේ. පීඩා සහිතවයි ඉන්නේ. කරදර සහිතවයි ඉන්නේ. දැවිලි සහිතවයි ඉන්නේ. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවෙන් යුක්තයි කියලා ඔය විදිහට කියන්නේ නෑ. නමුත් මෙහෙම කියනවා. කාම සුඛයෙහි යෙදීම නම් වූ ඔය ස්වභාවය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක් කියලා. එතකොට ධර්මයම යි ඒ කියන්නේ.
හීන වූ, ග්‍රාම්‍ය වූ, පෘථග්ජනයන්ට අයත් වූ, අනාර්ය වූ, අනර්ථ සහිත වූ, යම් කාමයකට ඇලී සැප විඳින උදවිය ඒ සොම්නසේ නොයෙදී සිටිනවාද, ඒ සියලු දෙනාම දුක් රහිතවයි ඉන්නේ. පීඩා රහිතවයි ඉන්නේ. කරදර රහිතවයි ඉන්නේ. දැවිලි රහිතවයි ඉන්නේ. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවෙන් යුක්තයි කියලා ඔය විදිහට කියන්නේ නෑ. නමුත් මෙහෙම කියනවා. කාම සුඛයෙහි නොයෙදීම නම් වූ ඔය ස්වභාවය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිතයි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක් කියලා. එතකොට ධර්මයම යි ඒ කියන්නේ.
යමෙක් දුක් වූ, අනාර්ය වූ, අනර්ථ සහිත වූ, අත්තකිලමථානුයෝගයෙහි යෙදෙනවාද, ඒ හැමෝම දුක් සහිතවයි ඉන්නේ. පීඩා සහිතවයි ඉන්නේ. කරදර සහිතවයි ඉන්නේ. දැවිලි සහිතවයි ඉන්නේ. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවෙන් යුක්තයි කියලා මෙහෙම කියන්නේ නෑ. නමුත් මෙහෙම කියනවා. අත්තකිලමථානුයෝගයෙහි යෙදීමක් ඇද්ද, එය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක් කියලා. එතකොට ධර්මයම යි කියන්නේ.
යමෙක් දුක් වූ, අනාර්ය වූ, අනර්ථ සහිත වූ, අත්තකිලමථානුයෝගයෙහි නොයෙදෙනවාද, ඒ හැමෝම දුක් රහිතවයි ඉන්නේ. පීඩා රහිතවයි ඉන්නේ. කරදර රහිතවයි ඉන්නේ. දැවිලි රහිතවයි ඉන්නේ. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවෙන් යුක්තයි කියලා මෙහෙම කියන්නේ නෑ. නමුත් මෙහෙම කියනවා. අත්තකිලමථානුයෝගයෙහි නොයෙදීමක් ඇද්ද, එය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිතයි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක් කියලා. එතකොට ධර්මයම යි කියන්නේ.
යම් කෙනෙකුට භව සංයෝජන ප්‍රහාණය වෙලා නැද්ද, ඒ සියලු දෙනාම දුක් සහිතවයි ඉන්නේ. පීඩා සහිතවයි ඉන්නේ. කරදර සහිතවයි ඉන්නේ. දැවිලි සහිතවයි ඉන්නේ. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවෙන් යුක්තයි කියලා ඔය විදිහට කියන්නේ නෑ. නමුත් මෙහෙම කියනවා. භව සංයෝජනය ප්‍රහීණ වෙලා නැත්නම්, භවයත් ප්‍රහීණ වෙලා නෑ කියලා. එතකොට ධර්මයම යි කියන්නේ.
යම් කෙනෙකුට භව සංයෝජන ප්‍රහාණය වෙලාද තියෙන්නේ, ඒ සියලු දෙනාම දුක් රහිතවයි ඉන්නේ. පීඩා රහිතවයි ඉන්නේ. කරදර රහිතවයි ඉන්නේ. දැවිලි රහිතවයි ඉන්නේ. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවෙන් යුක්තයි කියලා ඔය විදිහට කියන්නේ නෑ. නමුත් මෙහෙම කියනවා. භව සංයෝජනය ප්‍රහීණ වෙලා නම්, භවයත් ප්‍රහීණ වෙලා කියලා. එතකොට ධර්මයම යි කියන්නේ.
පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහට තමයි හුවානොදක්වන්නෙත්, හෙළානොදකින්නෙත්, ධර්ම දේශනාව වන්නෙත්.
‘හුවාදැක්වීම ගැනත් දැනගත යුතුයි. හෙළාදැකීම ගැනත් දැනගත යුතුයි. හුවාදැක්වීම ගැනත් දැනගෙන, හෙළාදැකීම ගැනත් දැනගෙන හුවා නොදැක්ක යුතුයි. හෙළා නොදැක්ක යුතුයි. ධර්මය විතරක් දෙසිය යුතුයි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළාද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ ඔය තේරුම ඇතුවයි.
‘ඒ වගේම සැප විනිශ්චය දැනගත යුතුයි. සැප විනිශ්චය දැනගෙන ආධ්‍යාත්ම සැපයෙහි යෙදිය යුතුයි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළාද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ කුමන කරුණක් සඳහාද?
පින්වත් මහණෙනි, මේ කාම ගුණ පහක් තියෙනවා. කවර පහක්ද යත්; ඇසෙන් දැක්ක යුතු ඉෂ්ට වූ, කාන්ත වූ, මනාප වූ, ප්‍රිය ස්වරූප ඇති, කැමැත්ත ඇති වෙන, කෙලෙස් හටගන්නා රූප තියෙනවා. කනෙන් ඇසිය යුතු ශබ්ද ….(පෙ)…. නාසයෙන් දත යුතු ගඳ සුවඳ ….(පෙ)…. දිවෙන් දත යුතු රස ….(පෙ)…. කයෙන් දත යුතු ඉෂ්ට වූ, කාන්ත වූ, මනාප වූ, ප්‍රිය ස්වරූප ඇති, කැමැත්ත ඇතිවෙන, කෙලෙස් හටගන්නා පහස තියෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, මේවාට තමයි පංච කාම ගුණ කියන්නේ. පින්වත් මහණෙනි, මේ පංච කාම ගුණයන් හේතු කොට ගෙන යම් සැපයක් සොම්නසක් උපදිනවා නම්, මෙයට තමයි කාමය සැපය, අසුචි සැපය, පෘථග්ජන සැපය, අනාර්ය සැපය කියල කියන්නේ. සේවනය නොකළ යුතු, පුරුදු නොකළ යුතු, බහුල වශයෙන් සේවනය නොකළ යුතු මෙම සැපයට බිය විය යුතුයි කියලයි මා කියන්නේ.
පින්වත් මහණෙනි, මෙහිලා භික්ෂුව කාමයන්ගෙන් වෙන්ව, අකුසල ධර්මයන්ගෙන් වෙන්ව, විතර්ක විචාර සහිත, ප්‍රීතිය හා සැපය ඇති පළවෙනි ධ්‍යානය ලබාගෙන වාසය කරනවා. විතර්ක විචාර සංසිඳුවාගෙන, තමා තුළ ප්‍රසන්න බව ඇති කරගෙන, සිතේ එකඟ බවින් යුතුව, විතර්ක විචාර රහිත සමාධියෙන් හටගත් ප්‍රීතිය සැපය තියෙන දෙවෙනි ධ්‍යානය ….(පෙ)…. තුන්වෙනි ධ්‍යානය ….(පෙ)…. හතරවෙනි ධ්‍යානය ලබාගෙන වාසය කරනවා. පින්වත් මහණෙනි, මෙයට කියන්නේ නෙක්ඛම්ම සැපය, හුදෙකලා විවේකයෙන් ලැබෙන සැපය, කෙලෙස් සංසිඳීමෙන් ලැබෙන සැපය, අවබෝධයෙන් ලැබෙන සැපය කියලයි. සේවනය කළ යුතු, වැඩිය යුතු, බහුල වශයෙන් සේවනය කළ යුතු මේ සැපයට බිය නොවිය යුතුයි කියලයි මා කියන්නේ.
‘සැප විනිශ්චය දැනගත යුතුයි. සැප විනිශ්චය දැනගෙන ආධ්‍යාත්ම සැපයෙහි යෙදිය යුතුයි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළාද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ ඔය තේරුම ඇතුවයි.
‘ඒ වගේම රහසේ කියන කියුම් නොකිව යුතුයි. ඉදිරියෙහි කියන පහත් දේ නොකිව යුතුයි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළාද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ කුමන කරුණක් සඳහාද?
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා රහසේ පවසන්නා වූ යම් සිදු නොවූ දෙයක් ඇද්ද, අසත්‍ය වූ දෙයක් ඇද්ද, අනර්ථ සහිත දෙයක් ඇද්ද, ඒ රහසේ කියන දෙය ඒකාන්තයෙන්ම දැනගෙන නොකිව යුතුයි.
ඒ වගේම රහසේ පවසන්නා වූ යම් සිදු වූ දෙයක් ඇද්ද, සත්‍ය වූ දෙයක් ඇද්ද, අනර්ථ සහිත දෙයක් ඇද්ද, ඒ රහසේ කියන දෙයද දැනගෙන නොකියා සිටීම පිණිස හික්මිය යුතුයි.
ඒ වගේම රහසේ පවසන්නා වූ යම් සිදු වූ දෙයක් ඇද්ද, සත්‍ය වූ දෙයක් ඇද්ද, අර්ථ සහිත දෙයක් ඇද්ද, ඒ රහසේ කියන දෙයද දැනගෙන කීම පිණිස සුදුසු කාලය දැනගත යුතුයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා ඉදිරියෙහි කියන යම් දැඩි බසක් ඇද්ද, එය සිදු නොවූ දෙයක් නම්, අසත්‍ය වූ දෙයක් නම්, අනර්ථ සහිත දෙයක් නම්, ඒ ඉදිරියෙහි කියන දෙය ඒකාන්තයෙන්ම දැනගෙන නොකිව යුතුයි.
ඒ වගේම ඉදිරියෙහි පවසන යම් දැඩි බසක් ඇද්ද, එය සිදු වූ දෙයක් නමුත්, සත්‍ය වූ දෙයක් නමුත්, අනර්ථ සහිත දෙයක් නම්, ඒ ඉදිරියෙහි කියන කිලිටි බසද දැනගෙන නොකියා සිටීම පිණිස හික්මිය යුතුයි.
ඒ වගේම ඉදිරියෙහි පවසන යම් දැඩි බසක් ඇද්ද, එය සිදු වූ දෙයක් නමුත්, සත්‍ය වූ දෙයක් නමුත්, අර්ථ සහිත දෙයක් නමුත්, ඒ ඉදිරියෙහි කියන දැඩි බසද දැනගෙන එය කීමට සුදුසු කාලය දැනගත යුතුයි.
‘රහසේ කියන කියුම් නොකිව යුතුයි. ඉදිරියෙහි කියන පහත් දේ නොකිව යුතුයි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළාද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ ඔය තේරුම ඇතුවයි.
‘ඒ වගේම හෙමින් කිව යුතුයි. වේගයෙන් නොකිව යුතුයි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළාද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ කුමන කරුණක් සඳහාද?
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා වේගයෙන් කතාකරන කෙනාගේ කයත් ක්ලාන්ත වෙනවා. සිතටත් පීඩා ඇතිවෙනවා. ස්වරයත් නරක් වෙනවා. බෙල්ලත් රිදෙනවා. වේගයෙන් කියන කෙනාගේ ශබ්දය පිටට පැතිරෙන්නෙත් නෑ. කියන දේ තේරෙන්නෙත් නෑ.
නමුත් පින්වත් මහණෙනි, හෙමින් කතා කරන කෙනාගේ කයට ක්ලාන්තයක් නෑ. සිතටත් පීඩාවක් නෑ. ස්වරය නරක් වෙන්නෙත් නෑ. බෙල්ල රිදෙන්නෙත් නෑ. හෙමින් කියන කෙනාගේ හඬ ත් පැතිරෙනවා. කියන දේ තේරෙනවා.
‘හෙමින් කිව යුතුයි. වේගයෙන් නොකිව යුතුයි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළාද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ ඔය තේරුම ඇතුවයි.
‘ඒ වගේම ජනපදයන්හි ඇති වචන පිළිබඳ විග්‍රහය තුළ නොබැසගත යුතුයි. පොදු ව්‍යවහාරය ඉක්මවා නොයා යුතුයි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළා ද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ කුමන කරුණක් සඳහා ද?
පින්වත් මහණෙනි, ජනපදයන්හි ඇති වචන විග්‍රහයට බැසගන්නේ කොහොමද? ඒ වගේම පොදු ව්‍යවහාරය ඉක්මවා යන්නේ කොහොමද? පින්වත් මහණෙනි, මෙහිලා ඇතැම් ජනපදයන්හි එක ම භාජනය හඳුනාගන්නේ ‘පාති’ කියන නමින්. ඇතැම් ජනපදයක දී එය හඳුනාගන්නේ ‘පාත්‍රය’ කියන නමින්. ඇතැම් ජනපදයකදී එය හඳුනාගන්නේ ‘විත්ථ’ කියන නමින්. ඇතැම් ජනපදයකදී එය හඳුනාගන්නේ ‘සරාව’ කියන නමින්. ඇතැම් ජනපදයකදී එය හඳුනාගන්නේ ‘ධාරෝප’ කියන නමින්. ඇතැම් ජනපදයකදී එය හඳුනා ගන්නේ ‘පෝණ’ කියන නමින්. ඇතැම් ජනපදයකදී එය හඳුනාගන්නේ ‘පිසීලව’ කියන නමින්. ඔය විදිහට එකම බඳුන ඒ ඒ ජනපදවලදී විවිධ වචන ඔස්සේ හඳුනාගනිද්දී එහි බැසගෙන කියනවා ‘මෙයම යි සත්‍ය ය. අනෙක හිස්’ කියලා. පින්වත් මහණෙනි, මේ විදිහටයි ජනපද නිරුක්තියේ බැසගන්නේත්, ලෝක ව්‍යවහාරය ඉක්මවා යන්නෙත්.
පින්වත් මහණෙනි, ජනපදයන්හි ඇති වචන විග්‍රහයට නොබැසගන්නේ කොහොමද? ඒ වගේම පොදු ව්‍යවහාරය ඉක්මවා නොයන්නේ කොහොමද? පින්වත් මහණෙනි, මෙහිලා ඇතැම් ජනපදයන්හි එක ම භාජනය හඳුනාගන්නේ ‘පාති’ කියන නමින්. ඇතැම් ජනපදයකදී එය හඳුනාගන්නේ ‘පාත්‍රය’ කියන නමින්. ඇතැම් ජනපදයකදී එය හඳුනාගන්නේ ‘විත්ථ’ කියන නමින්. ඇතැම් ජනපදයකදී එය හඳුනාගන්නේ ‘සරාව’ කියන නමින්. ඇතැම් ජනපදයකදී එය හඳුනාගන්නේ ‘ධාරෝප’ කියන නමින්. ඇතැම් ජනපදයකදී එය හඳුනාගන්නේ ‘පෝණ’ කියන නමින්. ඇතැම් ජනපදයකදී එය හඳුනාගන්නේ ‘පිසීලව’ කියන නමින්. ඔය විදිහට එකම බඳුන ඒ ඒ ජනපදවලදී විවිධ වචන ඔස්සේ හඳුනාගනිද්දී ‘මේ ආයුෂ්මතුන් වහන්සේලා ඔය වචනය ව්‍යහාර කරන්නේ මේ සඳහා නෙව’ කියලා ඒ ඒ අයුරින් ව්‍යවහාර කරනවා මිසක් ඒක දැඩිව ගන්නේ නෑ. පින්වත් මහණෙනි, මේ විදිහටයි ජනපද නිරුක්තියේ නොබැසගන්නෙත්, ලෝක ව්‍යවහාරය ඉක්මවා නොයන්නෙත්.
‘ජනපදයන්හි ඇති වචන පිළිබඳ විග්‍රහය තුළ නොබැසගත යුතුයි. පොදු ව්‍යවහාරය ඉක්මවා නොයා යුතුයි’ කියලා යම් ප්‍රකාශයක් කළාද, එම ප්‍රකාශය කරන ලද්දේ ඔය තේරුම ඇතුවයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා කාමයට බැඳුණු සැපයෙන් සැප විඳින කෙනෙකුගේ හීන වූ, ග්‍රාම්‍ය වූ, පෘථග්ජන වූ, අනාර්ය වූ, අනර්ථ සහිත වූ යම් සැප පස්සේම යෑමක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද සහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා කාමයට බැඳුණු සැපයෙන් සැප විඳින කෙනෙකුගේ හීන වූ, ග්‍රාම්‍ය වූ, පෘථග්ජන වූ, අනාර්ය වූ, අනර්ථ සහිත වූ යම් සැප පස්සේ නොයෑමක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිතයි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද රහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා දුක් වූ, අනාර්ය වූ, අනර්ථ සහිත වූ යම් අත්තකිලමථානුයෝගයක යෙදීමක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද සහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා දුක් වූ, අනාර්ය වූ, අනර්ථ සහිත වූ යම් අත්තකිලමථානුයෝගයක නොයෙදීමක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිතයි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද රහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා තථාගතයන් වහන්සේ විසින් අවබෝධ කරන ලද, දහම් ඇස ලබාදෙන, නුවණ ලබාදෙන, සංසිඳීම ඇතිකරන, විශේෂ ඤාණය ඇතිකරන, අවබෝධය ඇතිකරන, නිවන පිණිස පවතින්නා වූ යම් මධ්‍යම ප්‍රතිපදාවක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිතයි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද රහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා යම් හුවාදැක්වීමක් ඇද්ද, හෙළාදැක්වීමක් ඇද්ද, ධර්ම දේශනාවක් නැද්ද, එම දෙය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද සහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා යම් හුවාදැක්වීමක් නැද්ද, හෙළාදැක්වීමක් නැද්ද, ධර්ම දේශනාවක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිතයි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද රහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා අසුචි සැපයක් වූ, පෘථග්ජන සැපයක් වූ, අනාර්ය සැපයක් වූ, යම් කාම සැපයක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද සහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා හුදෙකලා විවේකයෙන් ලත් සැපයක් වූ, සංසිඳීමෙන් ලත් සැපයක් වූ, අවබෝධයෙන් ලත් සැපයක් වූ, යම් නෙක්ඛම්ම සැපයක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිතයි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද රහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා සිදු නොවූ දෙයක් වූත්, අසත්‍ය දෙයක් වූත්, අනර්ථ සහිත දෙයක් වූත්, රහසේ කියන්නා වූ යම් දෙයක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද සහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා සිදු වූ දෙයක් නමුත්, සත්‍ය දෙයක් නමුත්, අනර්ථ සහිත වූ, රහසේ කියන්නා වූ යම් දෙයක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද සහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා සිදු වූ දෙයක් වූත්, සත්‍ය දෙයක් වූත්, අර්ථ සහිත වූත්, රහසේ කියන්නා වූ යම් දෙයක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිතයි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද රහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා සිදු නොවූ දෙයක් වූත්, අසත්‍ය දෙයක් වූත්, අනර්ථ සහිත දෙයක් වූත්, ඉදිරියේ කියන්නා වූ යම් දැඩි වූ දෙයක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද සහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා සිදු වූ දෙයක් නමුත්, සත්‍ය දෙයක් නමුත්, අනර්ථ සහිත වූ, ඉදිරියේ කියන්නා වූ යම් දැඩි වූ දෙයක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද සහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා සිදු වූ දෙයක් වූත්, සත්‍ය දෙයක් වූත්, අර්ථ සහිත වූත්, ඉදිරියේ කියන්නා වූ යම් දැඩි වූ දෙයක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිතයි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද රහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා වේගයෙන් කියන්නා වූ යම් කථාවක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද සහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා සෙමින් කියන්නා වූ යම් කථාවක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිතයි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද රහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා දැඩි ලෙස ග්‍රහණය කරගෙන, ලෝක ව්‍යවහාරය ඉක්මවා ගොස් කරනු ලබන ජනපදයන්හි ඇති යම් වචන නිරුක්තියක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් සහිතයි. පීඩා සහිතයි. කරදර සහිතයි. දැවිලි සහිතයි. මිත්‍යා ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද සහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහිලා කිසිවක් ග්‍රහණය නොකරගෙන, ලෝක ව්‍යවහාරය ඉක්මවා නොගොස් කරනු ලබන ජනපදයන්හි ඇති යම් වචන නිරුක්තියක් ඇද්ද, එම දෙය දුක් රහිතයි. පීඩා රහිතයි. කරදර රහිත යි. දැවිලි රහිතයි. සම්‍යක් ප්‍රතිපදාවක්. එනිසා එම දෙය අර්බුද රහිතයි.
පින්වත් මහණෙනි, එහෙයින් අර්බුද සහිත වූ දෙයත් අපි දැනගනිමු. අර්බුද රහිත වූ දෙයත් අපි දැනගනිමු. අර්බුද සහිත වූ දෙයත් දැනගෙන, අර්බුද රහිත වූ දෙයත් දැනගෙන අර්බුද රහිත වූ ප්‍රතිපදාවට බැසගන්නෙමු’යි පින්වත් මහණෙනි, ඔබ විසින් හික්මිය යුත්තේ ඔන්න ඔය ආකාරයටයි. පින්වත් මහණෙනි, සුභූති භික්ෂුව නම් වූ කුලපුත්‍රයා අර්බුද රහිත ප්‍රතිපදාවෙහි බැස ගෙනයි ඉන්නේ.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උතුම් දේශනය වදාළා. ඒ දේශනය ගැන ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා ගොඩක් සතුටු වුනා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළ මේ දේශනය සතුටින් පිළිගත්තා.
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
අර්බුද රහිත වීම පිළිබඳ විග්‍රහය ගැන වදාළ දෙසුම නිමා විය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/mn3_3-4-9/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M